ھەركەت سېستىمىسىغا تەئەللۇق ئەزا توقۇلمىلار سۆڭەك، مۇسكۇل، پەي-تارامۇش، كۆمۇرچەك ۋە ئۇلاردىن تۈزۈلگەن بۇغۇم قاتارلىقلار كىرىدىغان بولۇپ، ئۇلار بەدەننىڭ سىرتقى مۇھىتى بىلەن ماسلىشش ئۈچۈن بەدەننىڭ ئېھتىياجىنى ئاساس قىلىپ ھەرخىل ھەركەتلەرنى ئورۇنداش ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان، سۇ ئۇلار بىلەن ناھايتى زىچ مۇناسىۋەتلىك بولۇپ سۇ بىر ماددا سۈپىتىدە ھەتكەت سېستىمىسىكى ئەزالارنى تۈزۈشكە قاتنىشىدۇ. يۇقىردا ئېيتىپ ئۆتكىنىمىزدەك سۇ ئالەمدىكى مەخلۇقاد-مەۋجۈدادلارنى تۈزگۈچى تۆت چوڭ ماددىنىڭ بىرىدۇر . ئۇ ھەركەت سېستىمىسىغا تەئەللۇق ئەزالارنى بىر ماددا سۈپىتىدە تۈزۈشكە قاتنىشىپ ئۇنىڭ مۇكەممەللىكىنى ساقلايدۇ. ئۇندىن باشقا ھەركەت خىزمىتىگە تەسىر كۆرسىتىپ ئۇنىڭ نورمال ھەركىتىنى بارلىققا كەلتۈرۈش ھەم نورماللىقىغا بىۋاستە ياكى ۋاستىلىق تەسىر كۆرسىتىدۇ. مۇسكۇل ۋە پەيلەرنى ئوراپ تۇرغۇچى نۇرغۇن باغلامچى پەيلەر ۋە مۇسكۇل غىلاپى بولىدۇ. ئۇنىڭ ئىچىدە مۇسكۇل ۋە پەيلەرنىڭ نورمال ھەركىتىگە كاپالەتلىك قىلىدىغان ئاجرالما سۇيۇقلۇقلار بولۇپ بۇ سۇيۇقلۇقلارنىڭ نورمال ئاجرىلىپ چىقىشى شۇ مۇسكۇل –پەيلەرنىڭ نورمال ھەركەت قىلىشىنىڭ كاپالىتى.، بۇغۇملارنىڭمۇ شۇنداقتۇر. ئەگەر ئۇ سۇيۇقلۇقلارنىڭ ئاجرىلىپ چىقىشىدا غەيرىلىك كۆرۈلسە پەي-مۇسكۇللارنىڭ فىزىئولۇگىيلىك خىزمىتى ۋە ماددا ئالمىشىش توسقۇنلۇققا ئۇچراش قاتارلىق بىر قاتار كېسەللىكلەر كېلىپ چىقىدۇ. (ئۇ ئاجرالما سۇيۇقلۇقلارنىڭ تەركىبىدە %95تىن %98 گىچە سۇ بولىدۇ) . بىز يۇقىردا سۇنىڭ خۇسۇسىيىتىدە ئېيتىپ ئۆتكىنىمىزدەك، سۇ ئالەمدىكى بارلىق ماددىلارنىڭ مۇكەممەل تۈزۈلىشىدە ھەم ئۇنىڭ مۇكەممەللىكىدىكى رولىنى سۆزلەپ ئۆتكەن ئىدۇق، گەپنى يەنە شۇ يەرگە يۆتكىسەك ئادەم ئالەمنىڭ بىر تەركىبى قىسمى بولغاچقا ئۇنداق روللار پەقەت سۇدىلا بولىدۇ، ئۇ ماددىلارنىڭ يۇمشاق (شالاڭ) ياكى قاتتىق (زىچ) لىقىنى بەلگىلەيدىغان ئاساسىي ماددا بولۇپ ئۇنىڭ ئۇنداق بولىشى كەيپىياتىدىكى ھۆللۈك بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك. مەسىلەن، سۆڭەك –مۇسكۇللارنىڭ زىچلىششى ئۇنىڭ تەركىبىدە تۇتقان ھۆللۈكنىڭ ھەرخىل ماددا ئالمىشىش يۇللىرى ئارقىلىق خوراپ كېتىش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. شالاڭلىشىپ بوششىپ كېتىشى بولسا، تەركىبىدە تۇتقان تۇپراق جىنىسلىق ھەرخىل ماددىلارنىڭ ئازىيىپ ھۆللۈكلەرنىڭ كۆپىيىش بىلەن ئىپادىلىنىدۇ .بۇنى ئاددى مىساللار ئارقىلىق ئىسپاتلىغىلى بولىدۇ. يەنى بىر تال سۆگەتنىڭ ھۆل نوتىسى بىلەن قۇرۇق نوتىسىنىڭ تەركىبىدىكى ھۆللۈك ئۇلارنىڭ تىرەڭلىكىنى بەلگىلەيدۇ.سۇ بەدەن تېمپراتورىسى تۇراقلىقىنى ساقلاشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ. بەدەندە ئىسىقلىق ھاسىل قىلىدىغان ئەزالارنىڭ بىرى سۆڭەك –مۇسكۇل بولۇپ بەدەن تېمپراتورسىنىڭ ئۆرلەپ كېتىشى مۇسكۇللار ئاجرىتىپ چىقارغان بىر خىل شىلىمشىق خەمىرە (كوللاگېنلىق ئاقسىل) نىڭ كۆپىيىپ كېتىش بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. سۇ بولسا ئۇ خىل خەمىرەنىڭ ئەزا-توقۇلمىلاردىكى قۇيۇقلۇقىنى تۆۋەنلىتىپ چىقىرىش ئەزالار ئارقىلىق چىقىرلىشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، ئۇنىڭ چىقىرلىشى يەنىلا سۇنىڭ توشۇش، يۆتكەش، سۇيۇلدۇرش، ئېرىتىش رولى ئارقىلىق بولىدۇ. ئومۇملاشتۇرۇپ ئېيتقاندا سۇ ھەركەت سېستىمىسىدىكى ئەزالارنى تۈزۈشتە بىر ماددىلىق سۈپىتى بىلەن قاتنىشىدۇ. ئۇلارنىڭ مۇكەممەللىكى نورمال فىزىئولوگىيلىك خىزمىتى باشقا ئەزالار بىلەن بولغان مۇناسىتىنى تەڭشەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
